Jak działania na rzecz zrównoważonego rozwoju  w obszarze informacji naukowej i bibliotekoznawstwa  mogą wpływać na kondycję finansową bibliotek

Anna Kamińska

Anna Kamińska Uniwersytet Śląski w Katowicach https://orcid.org/0000-0001-5411-5426

Słowa kluczowe: zrównoważony rozwój, finansowanie bibliotek, techniki informacyjne, dziedzictwo kulturowe, budynki biblioteczne, zbiory biblioteczne, edukacja informacyjna, działalność edukacyjna bibliotek, marketing biblioteczny, kultura organizacyjna bibliotek

Abstrakt

Choć idee zrównoważonego rozwoju zakorzeniły się już jakiś czas temu w wielu obszarach gospodarki, polityki i nauki, to wyzwania, z jakimi przychodzi się mierzyć ludzkości w XXI w., takie jak chociażby zagrożenia epidemiologiczne czy destabilizacja polityczna, powodują ciągły wzrost zainteresowania tą tematyką. Przy stereotypie postrzegania bibliotek jako instytucji „nie pierwszej potrzeby”, w przypadku eskalacji wspomnianych zagrożeń, będą one narażone w pierwszej kolejności na redukcję poziomu ich finansowania. Dlatego też w niniejszym artykule, bazując na przeglądzie literatury światowej, wskazuje się działania możliwe do wdrożenia w poszczególnych wymiarach funkcjonowania bibliotek, tak aby już dzisiaj poprawiać efektywność finansową tych instytucji, przy zapewnieniu ciągłości ich funkcjonowania również dla przyszłych pokoleń.

Bibliografia

AFACAN, Y. (2017). Sustainable library buildings: Green design needs and interior architecture students’ ideas for special collection rooms. The Journal of Academic Librarianship [online]. Vol. 43, No 5, s. 375–383. [Dostęp 16.04.2023]. Dostępny w: https://doi.org/10.1016/j.acalib.2017.07.002.

ANTONELLI, M. (2008). The green library movement: an overview of green library literature and actions from 1979 to the future of green libraries. Electronic Green Journal [online]. No 27, s. 1–11. [Dostęp 16.04.2023]. Dostępny w: https://doi.org/10.5070/G312710757.

ANTONELLI, M. (2020). The green library movement: an overview and beyond. (Part II). Scientific and Technical Libraries [online]. No 6, s. 81–94. [Dostęp 16.04.2023]. Dostępny w: https://doi.org/10.33186/1027-3689-2020-6-81-94.

BEUTELSPACHER, L., MESCHEDE, C. (2020). Libraries as promoters of environmental sustainability: collections, tools and events. IFLA Journal [online]. Vol. 46, No 4, s. 347–358. [Dostęp 16.04.2023]. Dostępny w: https://doi.org/10.1177/0340035220912513.

BRODIE, M. (2012). Building the sustainable library at Macquarie University. Australian Academic & Research Libraries [online]. Vol. 43, No 1, s. 4–16. [Dostęp 16.04.2023]. Dostępny w: https://doi.org/10.1080/00048623.2012.10700619.

CHADWELL, F. (2012). What’s next for collection management and managers?: sustainability dilemmas. Collection Management [online]. Vol. 37, No 1, s. 3–8. [Dostęp 16.04.2023]. Dostępny w: https://doi.org/10.1080/01462679.2012.633322.

CHEN, S., THOULAG, J., WADDELL, M. (2018). Diversity and sustainability in library exhibits for outreach and marketing. Journal of Access Services [online]. Vol. 15, No 4, s. 173–183. [Dostęp 16.04.2023]. Dostępny w: https://doi.org/10.1080/15367967.2018.1537795.

CHOWDHURY, G. (2012a). An agenda for green information retrieval research. Information Processing & Management [online]. Vol. 48, No 6, s. 1067–1077. [Dostęp 16.04.2023]. Dostępny w: https://doi.org/10.1016/j.ipm.2012.02.003.

CHOWDHURY, G. (2012b). Building environmentally sustainable information services: a green is research agenda. Journal of the American Society for Information Science and Technology [online]. Vol. 63, No 4, s. 633–647. [Dostęp 16.04.2023]. Dostępny w: https://doi.org/10.1002/asi.21703.

CHOWDHURY, G. (2013). Sustainability of digital information services. Journal of Documentation [online]. Vol. 69, No 5, s. 602–622. [Dostęp 16.04.2023]. Dostępny w: https://doi.org/10.1108/JD-08-2012-0104.

CHOWDHURY, G. (2014). Sustainability of digital libraries: a conceptual model and a research framework. International Journal on Digital Libraries [online]. Vol. 14, s. 181–195. [Dostęp 16.04.2023]. Dostępny w: https://doi.org/10.1007/s00799-014-0116-0.

CLICK, A.B., BORCHARDT, R. (2019). Library supported open access funds: criteria, impact, and viability. Evidence Based Library and Information Practice [online]. Vol. 14, No 4, s. 21–37. [Dostęp 16.04.2023]. Dostępny w: https://doi.org/10.18438/eblip29623.

CONNELL, V. (2010). Greening the library: collection development decisions. Endnotes: The Journal of the New Members Round Table [online]. Vol. 1, No 1, s. 1–15. [Dostęp 16.04.2023]. Dostępny w: https://www.ala.org/rt/sites/ala.org.rt/files/content/oversightgroups/comm/schres/endnotesvol1is1/3greeningthelibrary.pdf.

EDWARDS, B. (2011). Sustainability as a driving force in contemporary library design. Library Trends [online]. Vol. 60, No 1, s. 190–214. [Dostęp 16.04.2023]. Dostępny w: https://doi.org/10.1353/lib.2011.0030.

ELEPOV, B.S., LAVRIK, O.L. (1997). The library and the problems of sustainable development. Resource Sharing and Information Networks [online]. Vol. 13, No 1, s. 85–94. [Dostęp 16.04.2023]. Dostępny w: https://doi.org/10.1300/J121v13n01_08.

FEDOROWICZ-KRUSZEWSKA, M. (2019). Sustainable libraries-fashion or necessity? JLIS.It [online]. Vol. 10, No 1, s. 92–101. [Dostęp 16.04.2023]. Dostępny w: https://doi.org/10.4403/jlis.it-12500.

FELIX, R., RAUSCHNABEL, P.A., HINSCH, C. (2017). Elements of strategic social media marketing: a holistic framework. Journal of Business Research [online]. Vol. 70, s. 118–126. [Dostęp 16.04.2023]. Dostępny w: https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2016.05.001.

FOURIE, I. (2012). A call for libraries to go green. Library Hi Tech [online]. Vol. 30, No 3, s. 428–435. [Dostęp 16.04.2023]. Dostępny w: https://doi.org/10.1108/07378831211266573.

FUCHS, C. (2010). Theoretical foundations of defining the participatory, co-operative, sustainable information society. Information, Communication & Society [online]. Vol. 13, No 1, s. 23–47. [Dostęp 16.04.2023]. Dostępny w: https://doi.org/10.1080/13691180902801585.

GOODSETT, M., KOZIURA, A. (2016). Are library science programs preparing new librarians? Creating a sustainable and vibrant librarian community. Journal of Library Administration [online]. Vol. 56, No 6, s. 697–721. [Dostęp 16.04.2023]. Dostępny w: https://doi.org/10.1080/01930826.2015.1134246.

GUPTA, D.K., GUPTA, B.M., GUPTA, R. (2019). Global library marketing research. Library Management [online]. Vol. 40, No 3/4, s. 251–261. [Dostęp 16.04.2023]. Dostępny w: https://doi.org/10.1108/LM-05-2018-0039.

HAWKES, J. (2001). The fourth pillar of sustainability: culture’s essential role in public planning [online]. Melbourn: Common Ground. [Dostęp 16.04.2023]. Dostępny w: https://www.americansforthearts.org/by-program/reports-and-data/legislation-policy/naappd/the-fourth-pillar-of-sustainability-cultures-essential-role-in-public-planning.

IHEJIRIKA, K. T., GOULDING, A., CALVERT, P. (2021). Rethinking academic library use of social media for marketing: management strategies for sustainable user engagement. Journal of Library Administration [online]. Vol. 61, No 1, s. 58–85. [Dostęp 16.04.2023]. Dostępny w: https://doi.org/10.1080/01930826.2020.1845547.

JANKOWSKA, M., MARCUM, J. (2010). Sustainability challenge for academic libraries: planning for the future. College and Research Libraries [online]. Vol. 71, No 2, s. 160–170. [Dostęp 16.04.2023]. Dostępny w: https://doi.org/10.5860/0710160.

JONES, A. (2014). Sustainability in library preservation. Technical Services Quarterly [online]. Vol. 31, No 1, s. 31–43. [Dostęp 16.04.2023]. Dostępny w: https://doi.org/10.1080/07317131.2014.844631.

KAMIŃSKA, A.M., OPALIŃSKI, Ł., WYCIŚLIK, Ł. (2022a). The landscapes of sustainability in the library and information science: collaboration insights. Sustainability [online]. Vol. 14, Iss. 24, 16818. [Dostęp 16.04.2023]. Dostępny w: https://doi.org/10.3390/su142416818.

KAMIŃSKA, A.M., OPALIŃSKI, Ł., WYCIŚLIK, Ł. (2022b). The landscapes of sustainability in the library and information science: systematic literature review. Sustainability [online]. Vol. 14, Iss. 1, art. 441. [Dostęp 16.04.2023]. Dostępny w: https://doi.org/10.3390/su14010441.

KAMPA, R.K., KAUSHIK, P. (2019). Economics of open source library software: evidences from Indian libraries. Global Knowledge, Memory and Communication [online]. Vol. 68, No 4/5, s. 337–355. [Dostęp 16.04.2023]. Dostępny w: https://doi.org/10.1108/GKMC-04-2018-0036.

KHALID, A., FARID, G., MAHMOOD, K. (2021). Sustainable development challenges in libraries: a systematic literature review (2000–2020). The Journal of Academic Librarianship [online]. Vol. 47, No 3, s. 1–9. [Dostęp 16.04.2023]. Dostępny w: https://doi.org/10.1016/j.acalib.2021.102347.

KURBANOĞLU, S., BOUSTANY, J. (2014). From green libraries to green information literacy. W: Kurbanoğlu, S., Špiranec, S., Grassian, E., Mizrachi, D., Catts, R. (eds.). Information Literacy. Lifelong Learning and Digital Citizenship in the 21st Century. ECIL 2014. Communications in Computer and Information Science [online]. Cham: Springer, Vol. 492, s. 47–58. [Dostęp 16.04.2023]. Dostępny w: https://doi.org/10.1007/978-3-319-14136-7_6.

LOACH, K., ROWLEY, J. (2021). Cultural sustainability: a perspective from independent libraries in the United Kingdom and the United States. Journal of Librarianship and Information Science [online]. Vol. 54, No 1, s. 80–94. [Dostęp 16.04.2023]. Dostępny w: https://doi.org/10.1177/0961000621992824.

MACHOVEC, G. (2020). Pandemic impacts on library consortia and their sustainability. Journal of Library Administration [online]. Vol. 60, No 5, s. 543–549. [Dostęp 16.04.2023]. Dostępny w: https://doi.org/10.1080/01930826.2020.1760558.

MARTIN, E.A., SHEEHAN, L.A. (2018). The new “jack of all”: the evolution of the functionality and focus of the academic librarian in new spaces and new roles. W: Challenging the “Jacks of All Trades but Masters of None” Librarian Syndrome (Advances in Library Administration and Organization, Vol. 39) [online]. Bingley: Emerald Publishing Limited, s. 67–90. [Dostęp 16.04.2023]. Dostępny w: https://doi.org/10.1108/S0732-067120180000039006.

MBOFUNG, U.I. (2015). Sustaining library staff of the future: emerging requirements. W: Library Staffing for the Future (Advances in Library Administration and Organization, Vol. 34). Bingley: Emerald Publishing Limited, s. 277–312. [Dostęp 16.04.2023]. Dostępny w: https://doi.org/10.1108/S0732-067120150000034023.

MESCHEDE, C., HENKEL, M. (2019). Library and information science and sustainable development: a structured literature review. Journal of Documentation [online]. Vol. 75, No 6, s. 1356–1369. [Dostęp 16.04.2023]. Dostępny w: https://doi.org/10.1108/JD-02-2019-0021.

MILLER, K. (2020). Public libraries going green. Chicago: American Library Association.

MITCHELL, N., LORBEER, E. (2009). Building relevant and sustainable collections. The Serials Librarian [online]. Vol. 57, No 4, s. 327–333. [Dostęp 16.04.2023]. Dostępny w: https://doi.org/10.1080/03615260903203645.

NOLIN, J. (2010). Sustainable information and information science. Information Research [online]. Vol. 15, No 2, s. 1–29. [Dostęp 16.04.2023]. Dostępny w: https://informationr.net/ir/15-2/paper431.html.

PRINCE, J.D. (2012). Climate change in libraries: library functions move to the cloud. Journal of Electronic Resources in Medical Libraries [online]. Vol. 9, No 1, s. 87–93. [Dostęp 16.04.2023]. Dostępny w: https://doi.org/10.1080/15424065.2012.651575.

SARKAR, D. (2020). Sustainable development as a goal: special reference to green library. International Journal of Research in Library Science [online]. Vol. 6, No 1, s. 182–189. [Dostęp 16.04.2023]. Dostępny w: https://doi.org/10.26761/IJRLS.6.1.2020.1322.

SCARANO, F. (2019). The emergence of sustainability. W: Wegner, L., Lüttge, U. (eds.). Emergence and modularity in life sciences [online]. Cham: Springer, s. 51–71. [Dostęp 16.04.2023]. Dostępny w: https://doi.org/10.1007/978-3-030-06128-9_3.

SOINI, K., BIRKELAND, I. (2014). Exploring the scientific discourse on cultural sustainability. Geoforum [online]. Vol. 51, s. 213–223. [Dostęp 16.04.2023]. Dostępny w: https://doi.org/10.1016/j.geoforum.2013.12.001.

SONDERVAN, J., STIGTER, F. (2018). Sustainable open access for scholarly journals in 6 years – the incubator model at Utrecht University Library Open Access Journals. Learned Publishing [online]. Vol. 31, No 3, s. 230–234. [Dostęp 16.04.2023]. Dostępny w: https://doi.org/https://doi.org/10.1002/leap.1151.

SPINK, A. (1995). Information and a sustainable future. Libri [online]. Vol. 45, No 3–4, s. 203–208. [Dostęp 16.04.2023]. Dostępny w: https://doi.org/10.1515/libr.1995.45.3-4.203.

STOSS, F. (2010). Libraries taking the LEED green libraries leading in energy and environmental design. Online, Vol. 34, nr 2, s. 20–27.

TERNENGE, T.S. (2019). Lobbying and advocacy as marketing strategies for library survival in Nigeria. Library Philosophy and Practice [online]. 2793, s. 1–10. [Dostęp 16.04.2023]. Dostępny w: https://digitalcommons.unl.edu/libphilprac/2793/.

TURNER, D. (2014). Sustainability and library management education. Journal of Sustainability Education [online]. Vol. 7, s. 1–12. [Dostęp 16.04.2023]. Dostępny w: http://www.jsedimensions.org/wordpress/wp-content/uploads/2014/12/Turner-JSE-Vol-7-Dec20141.pdf.

WAGNER, S., BOATRIGHT, B. (2019). Generating and framing content: strategic multi-platform content marketing in academic libraries. Public Services Quarterly [online]. Vol. 15, No 1, s. 59–67. [Dostęp 16.04.2023]. Dostępny w: https://doi.org/10.1080/15228959.2018.1555074.

WALTERS, W. (2008). Journal prices, book acquisitions, and sustainable college library collections. College & Research Libraries [online]. Vol. 69, No 6, s. 576–586. [Dostęp 16.04.2023]. Dostępny w: https://doi.org/10.5860/crl.69.6.576.

WORLD COMMISSION ON ENVIRONMENT AND DEVELOPMENT (1995). Our creative diversity: report of the World Commission on Culture and Development [online]. [Dostęp 16.04.2023]. Dostępny w: https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000101651.