Duże dane z małych bibliotek?

Henryk Hollender

Henryk Hollender Stowarzyszenie EBIB

Słowa kluczowe: big data, biblioteki publiczne, crowdsourcing, dokumentacja, nauka obywatelska, nauki humanistyczne, repozytoria, otwarte dane badawcze

Abstrakt

Biblioteki publiczne budzą zainteresowanie jako uczestnik procesu zbierania, agregowania i transmisji otwartych danych badawczych, choć przekonujących przykładów nie ma zbyt wiele. W artykule starano się jednak dostrzec w zaangażowaniu takich bibliotek dużą szansę, także w Polsce. Mogą one być opiekunami czy przynajmniej punktami kontaktowymi dla przedstawicieli nauki obywatelskiej. Wyjaśniając to zjawisko, wskazujemy na niektóre dziedziny, w których tradycyjnie badacze terenowi, często amatorzy, potrafili zbierać dane i nadal to robią. Obecnie, przy odpowiednim poziomie koordynacji i redakcji, dane te mogą być dostępne w repozytoriach prowadzonych przez instytucje naukowe. Ponadto biblioteki publiczne mają swój własny obszar działalności paranaukowej: jest nim tworzenie bibliografii regionalnych. Wiąże się ono z misją kulturalną bibliotek, jaką było szeroko rozumiane krajoznawstwo. Tutaj wsparcie bibliotek dla zbierania danych może mieć dosłowny i bezpośredni charakter, zwłaszcza w zakresie dokumentacji historycznej i etnograficznej, a także archeologicznej. Wymagałoby to jednak poważnych zmian – akceptacji i przyswojenia wyników badań naukowych w zakresie humanistyki.

Bibliografia

ADAMCZYK, J. i in. Księgi parafialne w świetle obowiązujących przepisów. Wrocławski Przegląd Teologiczny [online]. 2016, r. 24, nr 2, s. 167-184. [Dostęp 26.10.2020]. ISSN 2544-6460. Dostępny w: https://ojs.academicon.pl/wpt/article/view/2272.

CAVALIER, D. (red.). The librarian's guide to citizen science [online]. Arizona State University &Amazon S3: Object storage built to store and retrieve any amount of data from anywhere, 2019, s. [32] [Dostęp 26.10.2020]. Dostępny w: https://s3-us-west-2.amazonaws.com/orrery-media/misc/CitSci_Librarians_Guide_03_12.pdf.

CHMIELEWSKA, K., MOLISAK, A. (red.). Pomniki pamięci, miejsca niepamięci. Warszawa: Instytut Badań Lite-rackich PAN: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, 2017.

CIGARINI, A. i in. Public libraries embrace citizen science: strengths and challenges. SocArXivPapers [online]. 11.09.2020. [Dostęp 26.10.2020]. DOI: 10.31235/osf.io/2aq6n.

DEC-MICHALSKA, A. Wolontariusze w cyfrowym świecie Biblioteki Śląskiej. Biuletyn EBIB [online]. 2011, nr 9 (127), Wolontariat – drugi etat. [Dostęp 26.10.2020].ISSN 1507-7187. Dostępny w: http://www.ebib.pl/?page_id=433#art6.

HOLLENDER, H. Pogranicza i peryferie: w kierunku porównań kultur i instytucji informacyjnych i czytelniczych. W: FRĄCZEK, P., KAROLCZUK, K. (red.). Na pograniczach: dylematy społeczne i kulturowe pogranicza. Sanok: Uczelnia Państwowa im. Jana Grodka w Sanoku: Polskie Towarzystwo Historyczne, 2020, s. 11–27.

HOLLENDER, H. Krajoznawstwo i regionalizm a przyszłość bibliografii. W: Koszykowa dla Bibliotekarza [online]. 2018. [Dostęp 26.10.2020]. Dostępny w: https://warsztat.koszykowa.pl/tag/bibliografie-regionalne-w-100-lecie-niepodleglosci/.

KOBIELSKA, M. i in. Czas „niepamięci”? Teksty Drugie 2018, r. 5, nr 5, s. 135–151.

LANSBERG, H.E. Past climates from unexploited written sources. Journal of Interdisciplinary History 1980, nr 10, s. 631–642.

LEORKE, D., WYATT, D., MCQUIRE, S. “More than just a library”: public libraries in the „smart city. City, Culture and Society [online]. 2018, Vol. 15, s. 37-44. [Dostęp 26.10.2020]. Dostępny w: https://doi.org/10.1016/j.ccs.2018.05.002.

MAROTO, N. Citizen science in public libraries: an experience in linguistics. W: e-Archivo:Institutional Reposi-tory of Carlos III University of Madrid[online]. [Dostęp 26.10.2020]. Dostępny w: https://e-archivo.uc3m.es/bitstream/handle/10016/29285/citizen_maroto_OSISW_2019.pdf?sequence=1.

NAWROT, R. Zabili go i uciekł. Nawrot wśród zwierząt. Wolna Sobota: Magazyn Wyborczej 2020, 10-11 paź-dziernika, s. 31. ISSN 0860908X.

PAJĄK P., GAWRON, K. Uchwały anty-LGBT i inne dyskryminujące akty prawne [online]. [Dostęp 26.10.2020]. Dostępny w: https://docs.google.com/spreadsheets/d/15yrxAGCj9RKop_IBz35OuD5KKylSIHUVnpfJ2b5W8Xg/edit#gid=1811247053.

RATAJCZAK, M. Polska żółta i czerwona. "Mały lockdown" dla 10 mln Polaków już w tym tygodniu. W: Mo-ney.pl [online]. [Dostęp 15.10.2020]. Dostępny w: https://www.money.pl/gospodarka/polska-zolta-i-czerwona-maly-lockdown-dla-10-mln-polakow-juz-w-tym-tygodniu-6562111925836288a.html.

ROGALSKI, M. COVID-19 w Polsce [online]. [Dostęp 17.10.2020]. Dostępny w: https://docs.google.com/spreadsheets/u/1/d/1ierEhD6gcq51HAm433knjnVwey4ZE5DCnu1bW7PRG3E/htmlview?fbclid=IwAR0oqN4ikk1flMvFbb0ecLOKGpkHo7LCYj75N6Z1vc4n_kuhtI214dqN5Ho.

SKRZECZKOWSKA, H. Bibliografowie-regionaliści na Koszykowej. Bibliotekarz2019, nr 3, s. 27–29.

SZAFRAŃSKA, M. Ogólnopolska konferencja naukowa „Doświadczenie archiwum: pismo, ciało, pamięć” (Ka-towice, 6–8 grudnia 2017 r.). Nowa Biblioteka. Usługi, Technologie Informacyjne i Media [online]. 2018, nr 2, s. 179–183. [Dostęp 26.10.2020]. ISSN 2451-2575. Dostępny w: https://rebus.us.edu.pl/bitstream/20.500.12128/10111/1/Szafranska_Ogolnopolska_konferencja_naukowa_Doswiadczenie_archiwum.pdf.

TARKOWSKI, A., HOFMOKL, J., WILKOWSKI, M. Digitalizacja oddolna. Partycypacyjny wymiar procesu digitali-zacji dziedzictwa. W: wilkowski.org [online]. 2006, s. [61]. [Dostęp 26.10.2020]. Dostępny w: https://wilkowski.org/wp-content/uploads/downloads/2012/01/oddolna_digitalizacja_ekspertyza.pdf.

TOKARSKA-BAKIR, J. Legendy o krwi: antropologia przesądu. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B., 2008.

WHEELER, D. Understanding seventeenth‐century ships’ logbooks: an exercise in historical climatology. Jour-nal for Maritime Research [online]. 2014, nr 1, s. 21–36. [Dostęp 26.10.2020]. ISSN 1469-1957. Dostępny w: https://doi.org/10.1080/21533369.2004.9668335.

ZHAN, M., WIDÉN, G. Public libraries: roles in Big Data. The Electronic Library [online]. 2018, Vol. 36, Iss. 1, s. 133–145. [Dostęp 26.10.2020]. ISSN 0264-0473. Dostępny w: https://doi.org/10.1108/EL-06-2016-0134.